اروپا به عنوان یک مفهوم، مدتها پیش از آنکه جغرافیدانان بر سر هفت یا شش قاره بودن جهان اختلاف نظر داشته باشند، وجود داشت (مدل دوم اروپا و آسیا را به عنوان یک قاره واحد در نظر میگیرد). یونانیان باستان جهان را به سه بخش اصلی تقسیم میکردند: اروپا، آسیا و لیبیا، که لیبیا به بخش شناخته شده شمالی آفریقا اشاره میکرد. این تقسیمبندیها همان تقسیماتی هستند که بطلمیوس در نقشه جهان خود در کتاب “راهنمای جغرافیا” (Geōgraphikē hyphēgēsis) در قرن دوم میلادی استفاده کرد. بنابراین مفهوم اروپا بسیار قدیمی است، اما منشأ نام آن چیست؟
نظریههای مختلفی در این باره وجود دارد. برخی از محققان با رویکرد زبانی معتقدند که نام اروپا منشأ توصیفی دارد. کسانی که به زبان یونانی باستان برای تجزیه ریشههای آن نگاه میکنند، با ترکیب eurys به معنای “گسترده” و ops به معنای “چهره” یا “چشم”، به عبارت “چشمانداز گسترده” به عنوان یک توصیف مناسب از خط ساحلی وسیع اروپا از دیدگاه دریانوردان یونانی میرسند. به همین ترتیب، آنها معتقدند که این عبارت “سرزمین اصلی” را نشان میدهد. مسافران ماجراجویی که به سرزمینهای شمالی نزدیکتر شدند، وجود رشتهکوهها و حوضههای رودخانهای بسیار بزرگتر از منطقه مدیترانه، همراه با آب و هواهای بسیار متفاوت از آنچه یونانیان تجربه میکردند، و همچنین جنگلهای بکر وسیع و دشتهای گسترده را گزارش دادند.
محققان دیگر استدلال کردهاند که منشأ نام اروپا در زبان اکدی سامی، که در بینالنهرین باستان صحبت میشد، یافت میشود. آنها به کلمه اکدی erebu، به معنای “غروب خورشید”، اشاره میکنند و استدلال میکنند که از دیدگاه بینالنهرین، خورشید غروبکننده بر اروپا فرود آمد. به عنوان یک نتیجه، آنها کلمه اکدی برای طلوع خورشید، asu، را ذکر میکنند که معتقدند نام آسیا از آن گرفته شده است. از دیدگاه بینالنهرین، خورشید طلوعکننده از آسیا بالا میآمد.
یک نظریه رقیب، منشأ نام اروپا را در اساطیر، به ویژه در نسخههای مختلف داستانهای مربوط به الهه اروپا، که برخی از آنها به هزارهها قبل برمیگردد، قرار میدهد. یکی از قدیمیترین نسخهها اروپا را به عنوان یکی از اوکئانیدها، ۳۰۰۰ پری دریا که در سلسله مراتب اساطیر یونانی در سطح پایینتری قرار داشتند، شناسایی میکند. اروپا یکی از تنها ۴۱ نفر از این خدایان جزئی بود که تصور میشد شایسته نامگذاری هستند. نسخههای دیگر اروپا را با دمیتر، الهه زمین و کشاورزی، مرتبط میسازند. اگرچه مشخص نیست کدام نام زودتر آمده است، فرض شده است که اروپا یک نام محلی پیش از یونانی برای یک الهه زمین بوده است، در حالی که دمیتر یک نام یونانی یا یونانیشده برای یک الهه منطقهایتر است. در معروفترین نسخه از افسانه اروپا، اروپا – دختر فینیکس یا آگنور، پادشاه فنیقی – توسط زئوس، که خود را به عنوان یک گاو نر سفید مخفی کرده بود، ربوده شد. زئوس او را از فنیقی به کرت برد، جایی که او سه پسر به دنیا آورد: مینوس، رادامانتوس و سارپدون.
هیچ کس با اطمینان منشأ نام اروپا را نمیداند، اما قطعاً ماندگار شده است.