کشنده ترین عنکبوت های جهان
بیش از ۴۳۰۰۰ گونه مختلف عنکبوت در جهان یافت میشود. از این تعداد، گفته میشود که تنها تعداد کمی خطرناک هستند و کمتر از ۳۰ گونه (کمتر از یکدهم درصد) مسئول مرگ انسانها بودهاند. چرا عنکبوتهای کمی برای انسانها مضر هستند؟ دلیل عمده آن ممکن است تفاوت اندازه بین انسانها و عنکبوتها باشد. سم عنکبوت برای تأثیرگذاری بر حیوانات کوچکتر طراحی شده است، اما سم برخی گونهها میتواند در انسانها باعث ایجاد ضایعات پوستی یا واکنشهای آلرژیک شود که منجر به مرگ میشود. با این حال، مهم است بدانید که “مرگ ناشی از نیش عنکبوت” بسیار نادر است، زیرا کلینیکها، مراکز کنترل سموم و بیمارستانها اغلب انواع پادزهرهای خاص برای گونههای مختلف را برای درمان نیش در دسترس دارند.
۹- عنکبوت قهوهای منزوی (Loxosceles reclusa)
عنکبوت قهوهای منزوی یکی از خطرناکترین عنکبوتهای ایالات متحده است. سم آن دیوارههای رگهای خونی نزدیک محل گزش را تخریب میکند و گاهی اوقات باعث ایجاد زخم بزرگ پوستی میشود. تحقیقات در سال ۲۰۱۳ نشان داد که پروتئینی در سم عنکبوت به مولکولهای فسفولیپید که بخش عمدهای از غشاهای سلولی را تشکیل میدهند، هدف قرار میدهد و این مولکولها را به لیپیدهای سادهتر تبدیل میکند. ممکن است چندین ماه طول بکشد تا زخم ایجاد شده بهبود یابد یا ممکن است عفونی شود که میتواند منجر به مرگ قربانی شود. مرگ ناشی از نیش عنکبوت قهوهای منزوی نادر است.
بیشتر عنکبوتهای قهوهای منزوی که به عنکبوتهای ویولن نیز معروف هستند، در غرب و جنوب ایالات متحده زندگی میکنند. بیشتر آنها حدود ۷ میلیمتر (۰.۲۵ اینچ) طول دارند و طول پاهایشان حدود ۲.۵ سانتیمتر (۱ اینچ) است. در نیمه جلوی بدن آن (قفسه سینه)، یک طرح ویولن شکل تیره وجود دارد که “گردن” آن توسط یک شیار مشخص در وسط پشت آن تشکیل شده است. عنکبوت قهوهای منزوی دامنه خود را به بخشهایی از شمال ایالات متحده گسترش داده و خانه خود را در غارها، لانههای جوندگان و سایر محیطهای محافظت شده ساخته است. عنکبوتهای قهوهای منزوی همچنین در فضاهای دست نخورده ساختمانها مانند اتاق زیر شیروانی، انبارها و حفرههای دیوار یا سقف، لانه میسازند.
۸- عنکبوتهای سرگردان برزیلی (Phoneutria fera و P. nigriventer)
این گونهها گاهی اوقات عنکبوتهای موز نیز نامیده میشوند زیرا اغلب روی برگهای موز یافت میشوند. آنها یک حالت دفاعی تهاجمی دارند که در آن پاهای جلویی خود را صاف به هوا بلند میکنند. Phoneutria برای انسان سمی است و بهعنوان مرگبارترین عنکبوتهای جهان در نظر گرفته میشود. سم آنها برای سیستم عصبی سمی است و باعث ایجاد علائمی مانند ترشح بزاق، ضربان قلب نامنظم و نعوظ طولانی مدت و دردناک (پریاپیسم) در مردان میشود. دانشمندان در حال بررسی سم P. nigriventer بهعنوان یک درمان احتمالی برای اختلال نعوظ هستند.
در اواخر سال ۲۰۱۳، یک خانواده در لندن، انگلیس، مجبور شدند از خانه خود خارج شوند تا بتوان آن را ضدعفونی کرد، زیرا توسط عنکبوتهای سرگردان برزیلی کوچک آلوده شده بود. یک کیسه تخم در یک خوشه موز قرار داده شد و به فروشگاه مواد غذایی محلی این خانواده ارسال شد. (کیسه تخم توسط زنجیره سوپرمارکت و شرکت واردکننده آن کشف نشد.) پس از خرید موز، کیسه تخم باز شد و محتوای بالقوه مرگبار آن آزاد شد.
۷- عنکبوت کیسه زرد (Cheiracanthium inclusum)
عنکبوتهای کیسه زرد، کلوبیونیده (Clubionidae) هستند، خانوادهای از عنکبوتها (راسته Araneae) که طول بدن آنها از ۳ تا ۱۵ میلیمتر (حدود ۰.۱۲ تا ۰.۶ اینچ) متغیر است و لولههای ابریشمی زیر سنگها، در برگها یا در چمن میسازند. Cheiracanthium inclusum که در سراسر ایالات متحده و همچنین در مکزیک به سمت جنوب تا آمریکای جنوبی یافت میشود، برای انسان سمی است و اغلب در داخل خانه یافت میشود.
سم عنکبوت یک سیتوتوکسین (مادهای که سلول را تخریب میکند یا عملکرد آن را مختل میکند) است که میتواند باعث ایجاد ضایعات نکروز کننده شود، اما چنین ضایعاتی به ندرت در قربانیان گزش رخ میدهد. با این حال، قرمزی و تورم در محل گزش واکنشهای شایع هستند. عنکبوتهای کیسه زرد موجودات مطیعی نیستند؛ برای مثال، یک عنکبوت کیسه زرد ماده ممکن است هنگام دفاع از تخمهای خود گاز بگیرد.
۶- عنکبوت گرگی (خانواده Lycosidae)
عنکبوتهای گرگی متعلق به خانواده Lycosidae هستند، گروه بزرگ و گستردهای که در سراسر جهان یافت میشوند. آنها به دلیل عادت گرگمانند تعقیب و حمله به شکار نامگذاری شدهاند. حدود ۱۲۵ گونه در آمریکای شمالی وجود دارد، در حالی که حدود ۵۰ گونه در اروپا وجود دارد. گونههای متعددی در شمال دایره قطب شمال وجود دارد. اکثر آنها کوچک تا متوسط هستند. بزرگترین آنها بدنی حدود ۲.۵ سانتیمتر (۱ اینچ) طول و پاهایی به همان اندازه دارد. بیشتر عنکبوتهای گرگی قهوهای تیره هستند و بدن پشمالوی آنها بلند و پهن، با پاهای کوتاه و بلند است. آنها به دلیل سرعت دویدن شناخته شدهاند و معمولاً در چمن یا زیر سنگها، چوبها یا برگهای افتاده یافت میشوند، اگرچه ممکن است به خانههای انسانی که حشرات را پناه میدهند، حمله کنند. بیشتر گونهها لانههای لولهای پوشیده شده از ابریشم در زمین میسازند. برخی ورودی را با زباله پنهان میکنند، در حالی که برخی دیگر یک ساختار برج مانند بالای آن میسازند. چند گونه تار میتنند. تخمهای عنکبوت گرگی در یک کیسه ابریشمی خاکستری قرار دارند که به چرخریسیهای ماده، یا اندامهای تولیدکننده ابریشم، متصل است، بنابراین به نظر میرسد که او یک توپ بزرگ را میکشد. پس از بیرون آمدن از تخم، عنکبوتهای جوان چند روز روی پشت مادر سوار میشوند.
اگرچه این عنکبوت تهاجمی در نظر گرفته نمیشود، اما اغلب برای دفاع از خود به مردم گاز میگیرد. عنکبوتهای گرگی سمی هستند، اما نیش آنها خطرناک در نظر گرفته نمیشود. (با این حال، برخی از قربانیان گزش که به طور کلی به نیش عنکبوت حساسیت دارند ممکن است دچار حالت تهوع، سرگیجه و افزایش ضربان قلب شوند). نیش بزرگ عنکبوت باعث آسیب فیزیکی در محل گزش میشود. خود نیش شبیه به نیش زنبور توصیف شده است و سمی که عنکبوت تزریق میکند ممکن است باعث خارش در محل شود. این نیش دردناک همراه با سرعت و ظاهر ترسناک آنها میتواند ناراحتکننده باشد و برخی از قربانیان گزش از این تجربه دچار وحشت میشوند.
۵- عنکبوت بیوه سیاه (Latrodectus mactans)
عنکبوت بیوه سیاه مسئول بیش از ۲۵۰۰ مراجعه به مراکز کنترل سموم در هر سال در ایالات متحده است. این یکی از گونههایی است که از ایالات متحده و بخشهایی از کانادا تا آمریکای لاتین و هند غربی یافت میشود. این گونه که رایجترین عضو Latrodectus در آمریکای شمالی است، خانه خود را در مکانهای مختلفی مانند انبار چوب، لانهها یا بین گیاهانی که بهعنوان تکیهگاه برای تار آن عمل میکنند، میسازد.
ماده سیاه براق است و معمولاً دارای یک طرح ساعت شنی قرمز تا زرد در زیر شکم کروی است. گاهی اوقات دو مثلث کوچک به جای یک ساعت شنی کامل وجود دارد. بدن حدود ۲.۵ سانتیمتر (۱ اینچ) طول دارد. نر به ندرت دیده میشود زیرا اغلب پس از جفتگیری توسط ماده کشته و خورده میشود (از این رو نام عنکبوت است)، و حدود یک چهارم اندازه ماده است. علاوه بر طرح ساعت شنی، نر اغلب دارای جفتهای نوار قرمز و سفید در طرفین شکم است.
نیش آن که ممکن است مانند سوزنسوزن شدن روی پوست احساس شود، اغلب باعث درد شدید عضلانی و گرفتگی، حالت تهوع و فلج خفیف دیافراگم میشود که تنفس را دشوار میکند. اکثر قربانیان بدون عوارض جدی بهبود مییابند. اگرچه تصور میشود نیش برای کودکان بسیار کوچک و سالمندان کشنده است، اما هیچ مرگ و میر ناشی از نیش عنکبوت بیوه سیاه در ایالات متحده گزارش نشده است.
۴- عنکبوت بیوه قهوهای (Latrodectus geometricus)
تصور میشود که عنکبوت بیوه قهوهای در آفریقا تکامل یافته است، اما اولین نمونه توصیف شده از آمریکای جنوبی آمده است. این گونه در سایر نقاط جهان بهعنوان گونه مهاجم طبقهبندی میشود. جمعیت عنکبوت بیوه قهوهای در جنوب کالیفرنیا، کارائیب، ایالتهای ساحلی خلیج ایالات متحده و همچنین در ژاپن، آفریقای جنوبی و ماداگاسکار، استرالیا و قبرس ظاهر شده است. این گونه خانه خود را در ساختمانها، داخل لاستیکهای قدیمی و زیر اتومبیلها و همچنین بین بوتهها و سایر گیاهان میسازد.
این عنکبوت دارای ظاهری قهوهای است که از رنگ برنزه تا تقریباً سیاه متغیر است. شکم برخی از نمونهها دارای علائم زینتی قهوهای تیره، سیاه، سفید، زرد یا نارنجی است. بر خلاف سایر اعضای این جنس، علامت ساعت شنی در زیر شکم بیوه قهوهای نارنجی است.
سم عنکبوت بیوه قهوهای دو برابر قویتر از سم بیوه سیاه در نظر گرفته میشود؛ با این حال، این گونه تهاجمی نیست و هنگام گزش فقط مقدار کمی سم تزریق میکند. با این حال، نیش عنکبوت بیوه قهوهای در اوایل دهه ۱۹۹۰ با مرگ دو نفر در ماداگاسکار مرتبط بود. (این قربانیان در وضعیت بد سلامتی بودند و با پادزهر درمان نشدند.)
۳- عنکبوت بیوه قرمز (Latrodectus bishopi)
سومین عنکبوت بیوه در این لیست، بیوه قرمز یا بیوه پا قرمز است. ظاهر عنکبوت با قفسه سینه و پاهای مایل به قرمز و شکم قهوهای مایل به قرمز تا سیاه از سایر عنکبوتهای بیوه متمایز میشود. بسیاری از بیوههای قرمز یک علامت قرمز در زیر شکم دارند که ممکن است به شکل ساعت شنی، مثلث یا مبهم باشد. قسمت بالای شکم لکههای قرمز یا نارنجی دارد که هر لکه با یک خط زرد یا سفید احاطه شده است. طول پاهای یک ماده بالغ ۱.۵ تا ۲ اینچ است، در حالی که نر تنها حدود یک سوم این اندازه است.
در حال حاضر، عنکبوتهای بیوه قرمز در مناطق پوشیده از نخل در مرکز و جنوب فلوریدا زندگی میکنند؛ با این حال، برخی از کارشناسان معتقدند که این محدوده ممکن است در حال گسترش باشد. این عنکبوت از حشرات تغذیه میکند و در نظر گرفته نمیشود که برای انسان تهاجمی باشد. با این حال، شناخته شده است که هنگام محافظت از تخمهای خود یا زمانی که توسط لباس یا کفش به پوست انسان گیر کرده است، گاز میگیرد. نیش بیوه قرمز شبیه به نیش بیوه سیاه است و معمولاً علائم یکسانی (درد، گرفتگی، حالت تهوع و غیره) ایجاد میکند. همچنین، مرگ ناشی از نیش بیوه قرمز نادر است، زیرا عنکبوت مقدار بسیار کمی سم تزریق میکند. کودکان بسیار کوچک، سالمندان و افراد دارای مشکلات سلامتی بیشتر در معرض خطر نیش عنکبوت بیوه قرمز هستند.
۲- عنکبوت پشت قرمز (Latrodectus hasselti)
عنکبوت پشت قرمز یکی دیگر از خویشاوندان بیوه سیاه L. mactans است؛ با این حال، این گونه به اندازه آن گسترده نیست. این گونه بومی استرالیا است، اما از طریق صادرات انگور به نیوزیلند، بلژیک و ژاپن گسترش یافته است. (این عنکبوت اغلب لانهها و تارها را روی برگهای انگور و داخل خوشهها میسازد). این گونه در سراسر استرالیا گسترده است و در همه محیطهای متنوع قاره به جز گرمترین بیابانها و قلههای یخزده آن زندگی میکند. این گونه همچنین در مناطق شهری یافت میشود و اغلب در خانههای انسانی لانه میسازد. عنکبوت پشت قرمز با نوار قرمز برجسته یا علامت ساعت شنی روی پشت سیاه آن شناسایی میشود. این علامت در عنکبوتهای ماده پشت قرمز بیشتر از نرها قابل مشاهده است.
عنکبوتهای پشت قرمز تهاجمی نیستند و بیشتر در صورت مزاحمت وانمود میکنند که مردهاند، اما یک عنکبوت ماده که از تخمهای خود دفاع میکند بسیار احتمال دارد که گاز بگیرد. نیشها همچنین زمانی رخ میدهند که عنکبوت وارد کفش یا لباس میشود و هنگام لباس پوشیدن قربانی در برابر پوست او گیر میافتد. هم نرها و هم مادههای پشت قرمز سمی هستند، اما بیشتر مسمومیتها در نتیجه نیش مادهها رخ میدهد. تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد از همه قربانیان گزش مسموم میشوند. سم ترکیبی از نوروتوکسینها به نام آلفا-لاتروتکسینها است که باعث درد، تعریق، ضربان قلب سریع و تورم غدد لنفاوی میشود. عنکبوت میتواند مقدار سمی را که تزریق میکند تعدیل کند و شدت این علائم اغلب به میزان سم تزریق شده بستگی دارد. سالانه بیش از ۲۵۰ نیش عنکبوت پشت قرمز در استرالیا درمان میشود که بسیاری از آنها با پادزهر انجام میشود. محققان و پزشکان در مورد اثربخشی پادزهر پشت قرمز اختلاف نظر دارند و برخی مطالعات نشان میدهند که این پادزهر در درمان علائم یا تسکین درد موثر نبوده است. با این حال، آخرین مرگ انسانی ناشی از مسمومیت با عنکبوت پشت قرمز در سال ۱۹۵۶ رخ داده است.
۱- عنکبوتهای قیفدار (خانواده Dipluridae)
این خانواده از عنکبوتها در راسته Araneida به دلیل تارهای قیف شکل خود که در دهانه لوله باز میشوند، نامگذاری شدهاند. عنکبوت در قیف باریک نشسته و منتظر است تا طعمه با تار تماس پیدا کند. وقتی این اتفاق میافتد، عنکبوت بیرون میآید و حشره طعمه را در دهانه قیف میگیرد. مهمترین جنسها Evagrus، Brachythele و Microhexura در آمریکای شمالی، Trechona در آمریکای جنوبی و اعضای سمی جنس Atrax در استرالیا هستند.
گونههای Atrax robustus و A. formidabilis عنکبوتهای بزرگ و قهوهای حجیمی هستند که به دلیل نیش سمی خود در جنوب و شرق استرالیا بسیار مورد ترس قرار دارند. چندین مورد مرگ انسان بر اثر نیش این عنکبوتهای تهاجمی از دهه ۱۹۲۰ در منطقه سیدنی ثبت شده است. پادزهری برای سم اصلی موجود در سم آنها ایجاد شده است که در صورت تجویز به قربانیان بلافاصله پس از گزش موثر است.